کرمان یکی از استان‌های پرطرفدار برای علاقه‌مندان به آفتاب درخشان و شن‌های گرم کویری است. این منطقه دارای جاذبه‌های فراوانی است که از نظر تاریخی یا طبیعی بسیار ارزشمند هستند.اکثر صنایع دستی مشهور و پر طرفدار ایران از بهترین صنایع دستی کرمان هستند.
فهرست مطالب
بیابان لوت، یخدان مویدی، بازار وکیل، گنبد جبلیه، ارگ بم، روستای صخره‌ای میمند، ارگ راین، موزه سکه، آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی و دیگر مکان‌ها، همگی جزو جاهای دیدنی کرمان هستند که به شدت پیشنهاد می‌شود در لیست برنامه‌های بازدید خود قرار دهید. بازدید از این جاذبه‌های دیدنی یک بخش مهم از تجربه سفر را تشکیل می‌دهد، اما سفر تنها به این محدود نمی‌شود. معمولاً در آخرین روزهای سفر، مسافران به دنبال خرید هدایایی از صنایع دستی و سوغات محلی کرمان برای دوستان و خانواده‌شان می‌پردازند.
سوغات کرمان اغلب شامل انواع شیرینی و محصولات کشاورزی است که تهیه آنها به هزینه زیادی نیاز ندارد و برای اشنایی بیشتر با انها میتوانید به مقاله بهترین سوغاتی های کرمان مراجعه کنید. اما اگر به دنبال هدیه‌ای با ارزش و ماندگارتر هستید، صنایع دستی کرمان گزینه‌ی مناسبی به نظر می‌آید که در ادامه با انها اشنا میشوید.
1- قالی کرمان
در باب تمجید از قالی کرمان، می‌توان به آن ضرب‌المثل معروف اشاره کرد که می‌گوید: “فلان کس مثل قالی کرمان می‌ماند و هر چه می‌گذرد، جوان‌تر می‌شود.” این ضرب‌المثل نشان‌دهنده ارزش و دوام بالای قالی کرمان است. این محصول هنری همواره ارزش خود را حفظ میکند و به عنوان نمادی از زیبایی و دوام شناخته می‌شود. قدمت قالی کرمان به دوران شکوفایی کرمان در عصر صفویان برمی‌گردد و به عنوان یک یادگار ارزشمند از آن دوران باقی‌مانده است.
تنوع رنگ، ظرافت و دقت در نقوش استفاده‌شده در قالی‌های کرمان واقعاً شگفت‌انگیز است که این قالی را به یکی از بهترین صنایع دستی کرمان تبدیل میکند. این قالی‌ها به دلیل استفاده از مواد اولیه مرغوب و رنگ‌های طبیعی در بافت خود، دارای دوام و کیفیت بسیار بالایی هستند. از این رو، قالی کرمان به عنوان یک هنر بی‌نظیر با استحکام و زیبایی خاص خود در دنیای قالی‌بافی شناخته می‌شود.
2- قالیچه افشاری
قالیچه افشاری یا فرش افشار، یکی از پرطرفدارترین نمادهای فرش عشایری ایران است و شهرت جهانی دارد. این فرش‌ها بیشتر توسط ایل افشار، که منطقه اقلیمی آن شامل شهرهای بابک، سیرجان، بافت، رابر و جیرفت می‌شود، بافته می‌شوند. قالیچه افشاری به عنوان یکی از مهم‌ترین و بهترین صنایع دستی کرمان شناخته می‌شود و دارای یازده طرح مختلف از جمله گل حشمت، طرح ابری، دوگل پاریزی، طرح سه کله، منبری، موسی خانی، جنگلی و… می‌باشد.
در بافت این نوع قالیچه، از رنگ‌های لاکی، قهوه‌ای، کرم، مشکی و سرمه‌ای به وفور استفاده می‌شود. این تنوع رنگی به همراه طرح‌های زیبا و جذاب، قالیچه افشاری را به یک اثر هنری منحصر به فرد تبدیل کرده و جلب توجه دوستداران هنر و فرهنگ عشایری کرمان میکند.
3- گلیم شیریکی پیچ
گلیم‌بافی یک هنر دیرینه در کرمان است و تاریخ‌دانان قدمت آن را به زمان افشار و دوره صفویه بازمی‌گردانند، زمانی که ایلات بوچاقچی و افشار به کرمان وارد شدند. گلیم شیریکی پیچ (شیرکی پیچ) سیرجان به عنوان یکی از گلیم‌های مشهور و منحصر به فرد در نوع بافت و طرح شناخته می‌شود. این گلیم ترکیبی از گلیم و قالی است و برخلاف بسیاری از گلیم‌ها، پودها نقشی در بافت آن ندارند و تنها تارها شکل نهایی آنها را می‌سازند.
شهر سیرجان و روستای دارستان، که به‌عنوان دهکده گلیم در یونسکو به ثبت جهانی رسیده است، به عنوان مراکز و قطب‌های اصلی این هنر نفیس تلقی می‌شوند. گلیم‌بافان این مناطق با استفاده از فنون و مهارت‌های خاص خود، این هنر را از نظر فنی و زیبایی به اوج رسانده‌اند و گلیم‌های شیریکی پیچ به عنوان یکی از بهترین صنایع دستی کرمان و اثراتی خاص و منحصر به فرد از تاریخ و فرهنگ بافتگران این شهر به شمار می‌آیند.
4- پته دوزی کرمان
پته‌دوزی یکی از هنرهای دستی شاخص و محبوب در کرمان به شمار می‌آید و به عنوان یکی از معروف‌ترین بهترین صنایع دستی کرمان تلقی می‌شود. این هنر توسط دستان هنرمند بانوان شهر ایجاد می‌شود. برای ایجاد این هنر، از پارچه‌ای پشمی یا پنبه‌ای به نام “عریض و ریس” استفاده می‌شود. این پارچه‌ها همراه با نخ‌های رنگی و پشمی به نام ریس، ابزارهای اصلی پته‌دوزی را تشکیل می‌دهند. همچنین، برای پیاده کردن طرح‌ها و نقوش، نیاز به ذوق و خلاقیت بالای زنان و دختران شهر است.
پته‌دوزی از زمان دوره صفویه در ایران شناخته شده و از جمله سوزن‌دوزی‌های بسیار قدیمی در کشور محسوب می‌شود. این هنر نه تنها نمایانگر تاریخ و فرهنگ محلی بلکه نمادی از ذوق و هنر زنان این منطقه است. ترکیب طرح‌های ذهنی و نقوش باستانی با استفاده از تکنیک‌های پته‌دوزی، این هنر را به یک اثر هنری خاص و خوشنما تبدیل کرده است.
5- گبردوزی کرمان
گبردوزی یا زرتشتی‌دوزی یک هنر خاص است که توسط هنرمندان زرتشتیان ایرانی ایجاد شده و در دوره ساسانیان تأثیرات گسترده‌ای را بر هنرهای اروپایی، ژاپنی و چینی داشته است. از پارچه‌های گبردوزی در گذشته برای لباس‌های عروس و دختران استفاده می‌شده است. این هنر به وسیله نخ‌های ابریشمی انجام می‌شود و طرح‌های زیبایی از جمله طاووس، درخت و گل بر روی پارچه ایجاد می‌شوند.
ظرافت و دقت گبردوزی‌های کرمان به حدی است که حتی رد بخیه‌ها نیز تحت ذره‌بین قرار می‌گیرند و می‌توان آنها را با دقت بسیار بالا مشاهده کرد. این هنر نه تنها نمادی از تاریخ و فرهنگ زرتشتیان است، بلکه با طراحی‌های زیبا و ظریف خود، به عنوان یکی از هنرهای فرهنگی برجسته ایران و از بهترین صنایع دستی کرمان شناخته می‌شود.
6- عریض بافی کرمان
عریض بافی یکی از هنرهایی است که متأسفانه در حال انقراض قرار گرفته و دیگر به میزان قابل توجهی انجام نمی‌شود. در این هنر، از نوعی پارچه ضخیم پشمی به نام “عریض” استفاده می‌شود که در گذشته به عنوان پارچه‌ای برای کت و پالتو نیز به کار می‌رفته است. این پارچه غالباً در پته‌دوزی به عنوان پارچه زیرین استفاده می‌شود.
در گذشته، عریض بافی به وسیله دستگاه‌های بافندگی چوبی انجام می‌شد که با دقت و حرفه‌ای به طرح‌های زیبا و متنوعی دست یافت. اما متأسفانه با پیشرفت تکنولوژی، ماشین‌های اتوماتیک جایگزین دستگاه‌های سنتی شدند و خروجی آنها به طرح‌های زمینه عریض بافی، زیبایی و کیفیت قبلی را نمی‌رساند. این اتوماسیون ممکن است باعث از بین رفتن جزئیات دقیق و ظرافت هنری شود و به این ترتیب، عریض بافی به یکی از هنرهایی تهدیدشده تبدیل شده است اما همچنان از بهترین صنایع دستی کرمان به حساب می اید.
7- شال‌بافی کرمان
هنر شال‌بافی در شهر کرمان پیشینه‌ای دیرینه‌تر از هنر فرش‌بافی دارد. این تاریخچه نه تنها در بافت زیبا و متنوع شال‌های کرمان، بلکه در اقتباس طرح‌های قدیمی فرش‌های کرمان از طرح‌های به‌کاررفته در شال‌های این دیار نیز مشهود است. این اقتباس نشان از ارتباط نزدیک و تأثیر متقابل هنرهای مختلف بافتگری در این منطقه دارد.
هنر شال‌بافی در کرمان از گذشته تا حال به عنوان یک هنر با جاذبه و جالب شناخته شده است. مردمان کرمان، به خصوص خریداران و دوستداران شال، این هنر را به عنوان یک عنصر مهم در زندگی روزمره و فرهنگ خود می‌پنداشته‌اند. طرح‌های متنوع شال‌های کرمان از جمله لاجوردی، بوته‌ای، لاکی، شاخ گوزنی، احرامی، ترمه و زنگاری در مغازه‌های شال‌فروشی این شهر، به ابعاد سه متری با دقت و زیبایی بافته می‌شوند و به بازار عرضه می‌گردند. این تنوع در طرح‌ها و کیفیت بافت، شال‌بافی را به یکی از بهترین صنایع دستی کرمان و مورد توجه در عرصه بافتگری ایران تبدیل کرده است.
8- خورجین کرمانی
استفاده از خورجین یا کیسه‌های بافته شده بر پشت حیوانات باری و دوچرخه در گذشته مرسوم بوده است و برخی اقشار جامعه، به خصوص عشایر و روستاییان، از آنها برای انتقال بار و اشیاء مختلف بهره می‌بردند. اما با پیشرفت فناوری و تغییر سبک زندگی، استفاده از این نوع کیسه‌ها به شکل گذشته رو به کاهش است.
با این حال، برخی از عشایر و روستاییان در استان‌ها هنوز هم به بافت خورجین‌هایی با طرح‌های متقارن با استفاده از نخ پنبه و نخ‌های پشمی می‌پردازند. این کیسه‌ها همچنان به عنوان یکی از اقلام جهیزیه عروس و یا محلی برای نگهداری اشیاء قیمتی در بین برخی از اجتماعات محلی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
استمرار بافت خورجین‌ها در برخی جوامع نه تنها به حفظ یک هنر سنتی کمک میکند بلکه به ارتقاء فرهنگ و هویت آن جوامع نیز کمک میکند.
9- ظروف مسی کرمان
زرق و برق خیره‌کننده ظروف مسی همواره جزء زینت‌بخش‌ترین عناصر منازل و آشپزخانه‌های ایرانی بوده‌اند. ظروف مسی کرمان به دلیل وجود معادن بزرگ مس در این منطقه از نظر کیفیت و دوام بسیار ارزشمند تلقی می‌شوند. مسگران با تجربه کرمانی با تولید ظروف و اشیا تزئینی مسی، هنری فراتر از مجرد تولید محصولات به خرج داده‌اند.
توانمندی مسگران کرمان در تزئین ظروف مسی با استفاده از طرح‌ها و نقوش زیبا و هنرمندانه، به آنها جاذبه خاصی برای خریداران و مشتریان ایجاد کرده است. هنر مسگری در کرمان به گونه‌ای است که بازار آن نه تنها به مرکز خرید محصولات مسی تبدیل شده، بلکه یک جاذبه گردشگری و فرهنگی نیز تشکیل شده است.
استفاده از ظروف مسی در فضاهای مختلف منزل، رستوران‌ها، و فروشگاه‌های هنری، علاوه بر کاربری عملی، به دلیل زیبایی طراحی و تزئینات هنری مورد توجه قرار می‌گیرد. این تولیدات مسی که با استفاده از دانش و هنر مسگران این شهر به وجود می‌آیند، جزء میراث فرهنگی و از بهترین صنایع دستی کرمان محسوب می‌شوند.
10- آجیده دوزی(پنبه دوزی) کرمان
آجیده‌دوزی، با نام‌های دیگری همچون لایه‌دوزی یا پنبه‌دوزی، یکی از هنرهای سنتی ایران و از بهترین صنایع دستی کرمان است که نام‌های مختلفی به آن داده شده و این نام‌ها مستقیماً به نحوه دوخت و دوز این هنر اشاره دارند. در این هنر باسابقه ایرانی، یک لایه پنبه بین دو پارچه قرار می‌گیرد و سپس هنرمندان با صبر و حوصله، طرح‌های برجسته و زیبا را با دست دوخته و دوزه بر روی پارچه می‌کنند.
آجیده‌دوزی یک هنر دقیق و زمان‌بر است که نیاز به توجه و دقت ویژه دارد. این هنر نشان از ذوق و حرفه هنرمندان کرمانی دارد و طرح‌ها و نقوش زیبا و خوش‌نقش‌ونگاری را بر روی پارچه می‌آورد. هنرمندان آجیده‌دوزی با استفاده از این تکنیک، اثرات برجسته و بافت زیبا را در اثر خود ایجاد می‌کنند.
با توجه به اینکه آجیده‌دوزی یکی از هنرهای سنتی و محلی ایران است، توجه به حفظ و ارتقاء آن به عنوان یک جزء ارزشمند از تاریخ و فرهنگ ملی مهم است.
11- مفرشو کرمان
مفرشو که به شکل مفشو هم تلفظ می‌شود، یک نوع کیسه تزئینی زیباست که امروزه به شکل مدرن‌تر تولید شده و بانوان جوان از آن به عنوان کیفی استفاده می‌کنند. این کیسه یا کیف از یک پارچه دایره‌ای آسترکشی شده تشکیل شده که محیط دایره را سجاف دوزی می‌کنند و یک کناف از آن عبور می‌دهند. این کناف برای بستن کیف استفاده می‌شود.
تزئینات روی کیف جذاب‌ترین بخش ماجرا است که هر کسی طرح مورد نظر خود را به صورت ذهنی روی آن پیاده میکند. این کیسه در گذشته کاربری‌های متفاوتی مانند نگهداری قند حبه شده، داروهای گیاهی و وسایل دوخت و دوز مانند نخ و سوزن داشته است و از بهترین صنایع دستی کرمان به شمار می اید.
12- منبت کاری کرمان
منبت‌کاری و کنده‌کاری بر روی چوب، از هنرهای باسابقه و زیبای کرمان است. این هنرها به معنای واقعی کلمه نمادی از ذوق و تجربه هنرمندان محلی در این حوزه‌ها هستند. با گشت‌وگذار در بازارها و کارگاه‌های هنری کرمان، شاهد طرح‌های ظریف و هنرمندانه بر روی چوب خواهید بود که تاریخچه و فرهنگ این منطقه را در خود جای داده‌اند.
طرح‌های منبت‌کاری و کنده‌کاری کرمان از موضوعات مختلفی از جمله نقوش هندسی، حیوانات، گل‌ها، و طرح‌های مرتبط با فرهنگ محلی استفاده می‌کنند. این هنرها علاوه بر زیبایی ظاهری، ارتباط عمیقی با تاریخ و هویت مردم کرمان دارند.
اگر به دنبال سوغاتی خاص از کرمان هستید، خرید منبت‌کاری یا کنده‌کاری بر روی چوب انتخاب خوبی خواهد بود. این محصولات نه تنها نماینده هنر محلی بلکه یک یادگار ارزشمند از سفر شما به این شهر زیبا خواهند بود.
13- سیس‌بافی کرمان
وجود نخلستان‌های سر به فلک کشیده در استان کرمان و شهر هایی مثل شهداد، بهانه‌ای بسیار مناسب برای شکل‌گیری هنر سیس بافی است. در این هنر زیبا، از الیاف درخت خرما برای بافتن صندل، اشیاء تزئینی و طناب‌های مختلف استفاده می‌شود. سیس بافی یکی از هنرهای سنتی ایران و از بهترین صنایع دستی کرمان است که توانسته با ویژگی‌های خاص و زیبای خود، جاذبه خاصی را برای مردم فراهم کند.
در این هنر، بافتن انواع محصولات از جمله صندل‌ها، چمدان‌ها، کیف‌ها، و حتی اشیاء تزئینی از الیاف خرما به دست می‌آید. الیاف خرما با دارا بودن خصوصیات استحکام و انعطاف پذیری، برای ایجاد محصولات سیس بافی بسیار مناسب هستند.
هنرمندان سیس باف کرمان با دقت و طراحی دقیق، طرح‌ها و نقوش زیبا را بر روی محصولات خود اجرا می‌کنند. این هنر نه تنها به استفاده از منابع محلی ایالت کرمان ارتباط عمیقی دارد بلکه جلب توجه گردشگران و علاقه‌مندان به هنرهای سنتی نیز کرده است.
14- حصیربافی کرمان
حصیربافان کرمانی از الیاف گیاهی به خصوص حصیر، رشه‌ها را با دقت و هنر به یکدیگر می‌تنند تا یکی از زیباترین و بهترین صنایع دستی کرمان را خلق کنند. این هنر در شهر کرمان نیز با استفاده از منابع محلی و الیاف گیاهی محلی به ویژه حصیر، به گسترش یافته و جلب توجه علاقه‌مندان به هنرهای سنتی کرمانی کرده است.
با استفاده از حصیر، حصیربافان در کرمان اقدام به بافت انواع محصولات مانند کلاه، سبد، و انواع ظروف می‌نمایند. این محصولات همچون کلاه‌های حصیری، سبد حصیری، و ظروف حصیری، نه تنها از نظر زیبایی بلکه از نظر کاربردی نیز مورد توجه قرار می‌گیرند.
بافت حصیر در کرمان بافت خاصی دارد و طرح‌ها و نقوش متنوعی که به کار گرفته می‌شوند، نمایانگر ذوق و هنر حصیربافان این منطقه هستند. این هنر، همچون سایر صنایع‌دستی کرمان، نمایانگر تلاش برای حفظ و ارتقاء هنرهای سنتی محلی است.
15- ترمه کرمان
ترمه یک پارچه نفیس و گران‌بهاست که با استفاده از الیاف بسیار لطیف، در طرح‌های گل‌های شاه‌عباسی و بته‌جقه ساخته می‌شود. این پارچه با ظاهر نرم و بافت فوق‌العاده ظریف، در شهرهای مختلف ایران، از جمله یزد، به بازار عرضه می‌شود. کرمانی‌ها نیز از دستان توانا در ترمه‌بافی برخوردارند و با کیفیت بالا، ترمه‌های خوش‌نقش را تولید می‌کنند.
طرح‌های گل‌های شاه‌عباسی و بته‌جقه که در ترمه‌ها به‌کار می‌روند، علاوه بر زیبایی، تاریخچه‌ای طولانی از هنر و فرهنگ ایرانی دارند. این طرح‌ها اغلب با دقت و حساسیت بسیار زیادی اجرا می‌شوند و نمایانگر هنر و دستاوردهای صنایع دستی این منطقه است.
بازارهای کرمان از جمله بهترین مکان‌ها برای خرید ترمه‌های باکیفیت و زیبا محسوب می‌شوند. در این بازارها، میتوانید با تماشای مجموعه‌های گوناگون از ترمه‌ها، انتخابات خود را انجام دهید و این نمونه‌های هنری را به عنوان یک سوغات یا تزئینی با ارزش به دست آورید.
16- ساخت ساز در کرمان
ساخت انواع سازهای موسیقی مانند ویولن، تار، سنتور و غیره یکی از هنرهای دستی درخشان در استان کرمان است. هنرمندان باتجربه این استان، مانند استاد حسین مسعود، در زمینه ساخت سازهای موسیقی تبحر و شهرت دارند. اگر به دنبال خرید سازهای دست‌ساز و باکیفیت هستید، میتوانید به کارگاه‌های سازسازی در کرمان سر بزنید.
توسعه سازهای موسیقی در کرمان نشان از تلاش و علاقه به حفظ و ارتقاء هنرهای سنتی و موسیقی در این منطقه دارد. این سازها، علاوه بر ارزش هنری و موسیقی، می‌توانند یک سوغات منحصر به فرد و ارزشمند باشند که شما میتوانید آن را به عنوان یک یادگار خاص به دست آورید.
علاوه بر سازهای موسیقی، صنایع‌دستی دیگری نیز در کرمان با ارزش و زیبایی بسیار دارند. از جمله این صنایع‌دستی می‌توان به جاجیم، مشبک کاری با چوب، معرق چوب، مشبک چوب، قلم‌زنی، چاقو، انبر و قندشکن اشاره کرد که هرکدام از آنها نمایانگر هنر و فرهنگ منحصر به فرد این منطقه هستند. این موارد نیز می‌توانند به عنوان سوغاتی‌های ارزشمند از سفر شما به کرمان باشند.
از دیگر هنرها و صنایع دستی کرمان می‌توان به اسفنددوزی، سرمه سنگ، کاشی و سرامیک رفسنجان، کلاه پیشی و سفتو، خوس دوزی و چاقوسازی راین از دیگر هنرهای محبوب و از بهترین صنایع دستی کرمان محسوب می‌شوند.
پایان
گشت و گذار در میان مغازه‌های رنگارنگ هر شهر و خرید از صنایع دستی و سوغات محلی، جزو تفریحات جذاب و یکی از لحظات خاص هر سفر محسوب می‌شود. این تجربه نه تنها ارتباطی عمیق با هنر و فرهنگ جامعه محلی را ایجاد میکند، بلکه فرصتی فوق‌العاده برای دست‌یافتن به محصولات منحصر به فرد و یادگاری ارزشمند است. استان کرمان به دلیل غنای فرهنگی و هنری خود و تولید محصولات با کیفیت، به عنوان یک مقصد بی‌نظیر برای خرید یادگاری و سوغات شناخته می‌شود، امیدواریم که این متن برای شما مفید بوده باشد و بتوانید انتخاب درستی در خرید بهترین صنایع دستی کرمان داشته باشید.
اگر این مقاله را دوست داشتید به یاد داشته باشید که از دیگر صفحات سایت در کرمان کجاست نیز بازدید کنید.